Pałac Branickich w Białymstoku

Podczas wycieczki na Podlasie odwiedziliśmy wiele ciekawych miejsc, byliśmy między innymi w Białymstoku, gdzie mieści się pałac Branickich. Warto było poświęcić trochę czasu na odwiedziny tutaj, a zwłaszcza zobaczyć otaczający pałac park. Miejsce to jest niewątpliwie największą atrakcją miasta, teraz nie dziwię się, że pałac nazywany jest Wersalem Podlasia. 

 

Historia tego miejsca sięga XVI wieku, kiedy to znajdował się tu dwór Mikołaja i Katarzyny Raczkowiczów. Po śmierci Mikołaja Katarzyna ponowie wyszła za mąż za Piotra Wiesiołowskiego. 

Za jego czasów powstaje tu wówczas murowany gotycko-renesansowy zamek, który posiada dwie kondygnacje i był otoczony fosą. 

Kolejnym właścicielem zamku zostaje Krzysztof Wiesiołowski, syn Piotra, który umiera bezpotomnie, a jego dobra przechodzą na skarb państwa w 1637 roku.

 Po wojnie ze Szwedami Sejm przekazuje za zasługi dobra białostockie Stefanowi Czarnieckiemu. Ten przekazuje je swojej córce Katarzynie, żonie Jana Klemensa Branickiego, stolnika koronnego.

Od tego czasu zamek stał się siedzibą rodu Branickich herbu Gryf. Braniccy w latach 1691-97 dokonują przebudowy zamku w barokową rezydencję.

Dalszą przebudowę pałacu dokonano na polecenie Jana Klemensa Branickiego i jego trzeciej żony Izabeli Potockiej, kiedy to dodano jedną kondygnację, tympanon od strony fasady i hełmy na wieżach.

Następnie w miejscu alkierzy i oficyn zbudowano boczne skrzydła, później wykonano kolejne zmiany dzięki którym wnętrza pałacu przybrały rokokowy charakter, stopniowo dodawano rzeźby zarówno w pałacu jak i na zewnątrz. 

Z pałacem Branickich związanych było wielu znakomitych artystów, gdyż działał tu teatr, orkiestra dworska i balet.

Chętnie przebywali tu i tworzyli ówcześni poeci jak Elżbieta Drużbacka czy Franciszek Karpiński. 

Braniccy skupiali wokół siebie ludzi nauki, gdyż w 1754 roku powstała przy pałacu pierwsza w Polsce uczelnia wojskowa pod nazwą Wojskowa Szkoła Budownictwa i Inżynierii.

Następnie mieściła się tu Szkoła Akuszeryjna, a w 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej utworzyła tu Szkołę Akademicką Zgromadzenia Białostockiego. .

Pałac w Białymstoku gościł za czasów Branickich wielu znakomitych gości.

Przebywali tu między innymi król August II, król August III z żoną i synami, książę kurlandzki Karol Krystian Wettyn, biskup Ignacy Krasicki, Stanisław August Poniatowski, cesarz Józef II Habsburg, wielki książę Paweł, późniejszy car, z żoną, król Ludwik XVIII oraz posłowie: francuscy, angielscy, tureccy i rosyjscy.

Po śmierci Branickiego miasto na dożywocie otrzymała jego żona Izabela Branicka.

Wraz ze śmiercią hetmana Branickiego dobre czasy dla pałacu się skończyły.

Zgodnie z testamentem żona hetmana Izabela miała mieszkać w pałacu do śmierci, a później pałac miał przejść w ręce Potockich.

Jednak już w 1802 roku pałac został sprzedany królowi pruskiemu, pięć lat później na mocy traktatu w Tylży przeszedł w ręce cara Rosji Aleksandra.

Wówczas zaczęła się dewastacje pałacu, rozgrabiono wyposażenie, drzewa i krzewy przewieziono do carskich rezydencji, a 20 rzeźb z ogrodu do Petersburga.

Następnie skuto rzeźby zdobiące attykę, zlikwidowano rokokowe ornamenty na fasadzie i zrzucono z dachu barokowe hełmy.

W 1841 roku utworzono w pałacu Instytut Dobrze Urodzonych Panien czyli pensję dla panien z wyższych sfer rosyjskich. Wtedy też wywieziono ponad sto rzeźb z francuskiego ogrodu aby nie deprymowały panien.

Następnej kolejności zburzono prywatny teatr hetmana Branickiego, a później zasypano większość ogrodowych stawów.

W czasie I wojny pałac prawie nie ucierpiał, a mieścił się tu szpital polowy. Po wojnie była w pałacu siedziba urzędu wojewódzkiego i rezydencja wojewody.

 Za to II wojna światowa nie była już taka łaskawa dla pałacu, bo w 1944 roku pałac był zburzony w 70% przez wycofujących się Niemców, a to co zostało zniszczyła Armia Czerwona. 

W latach 1946-60 pałac został odbudowany według stanu z XVIII wieku. Chęć szybkiego odbudowania pałacu spowodowała, że nie było dostatecznie czasu na zebranie pełnej dokumentacji, przez co rekonstrukcja jest niezbyt wierna.

Należy cieszyć się, że w kolejnych latach bliżej nam współczesnym podjęto pracę nad przywróceniem pałacowi świetności.

 W 1990 roku zakończono odbudowę Pawilonu Toskańskiego i kaplicy pałacowej z kopułą i kopiami prac Augustyna Mirysa. 

Po 200 latach we wrześniu 2006 roku, przywrócono na bramie pałacowej herb Branickich Gryf. Pięć lat później ukończono rekonstrukcję Pawilonu pod Orłem, który dawniej pełnił rolę woliery.

Rekonstrukcji doczekały się też ogrody co mnie bardzo cieszy, gdyż kocham kwiaty. Planowane są kolejne prace nad rekonstrukcją kolejnych obiektów.

Obecnie mieści się tutaj Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, który jest właścicielem pałacu, to jemu zawdzięczamy kolejne remonty i rekonstrukcje pałacu.

Mam nadzieję, że o mnie nie zapomnieliście. Zrobiłam sobie długie wakacje od komputera. Z internetu korzystałam na telefonie, a komputer załączałam od wielkiego święta. Czy to się zmieni to trudno powiedzieć, czas pokaże.

Dziękuję za pozostawione komentarze i zapraszam ponownie.